ایمنی کار در فضای بسته
دستورالعمل ایمنی کار در فضای بسته یا ایمنی کار در فضای محدود . دانلود از طریق لینک زیر
۵-۱- کلیات
فضای بسته یکی از محل‌های کاری پرخطر به شمار می‌روند که هرساله به دليل فقدان آموزش‌ها و اطلاعات کار در این فضاها، جان شمار زیادی از افراد را به خطر می‌اندازد. در حوادث ناشی از کار در فضاهای بسته بيش از۹۱% از افراد در حين تلاش برای نجات سایر کارکنان جان خود را از دست می‌دهند.
ورود به فضاهای بسته فقط ورود کل بدن را شامل نمی‌گردد بلکه زمانی که فقط سر جهت بازرسی چشمی سریع در داخل فضای بسته وارد شود نيز ورود به فضای بسته محسوب می‌گردد.
کار در محل‌هایی از قبيل چال‌ها، مخازن، سردابه‌ها، هاپرها، مخازن شيميایی، ظروف راکتور، حفاری یا سایر انواع محوطه‌های بسته مشابه کار در فضای بسته محسوب می‌شود. بسیاری از این فضاها به دلیل نوع مواد آن‌ها یا شکل فیزیکی خاصی که دارند می‌توانند خطراتی را در محیط کار به وجود آورند. تجهيزاتی که بدون هشدار قبلی به کار می‌افتند، گازهای سمّی، مواد شيميایی خورنده، حلال‌های آتش‌گیر، گیر افتادن در فضای بسته، غوطه‌ور شدن ازجمله خطراتی هستند که ممکن است در فضاهای بسته وجود داشته باشند. ازاین‌رو لازم است شرایط کار در فضای بسته به‌طور کامل بررسی و برای ورود به آن‌ها مجوزهای لازم اخذ گردد.
با توجه به نوع خدمات سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران، در این سند شرایط کار در فضای بسته و نحوه ورود به آن در دو بخش جداگانه برای پرسنل عملیاتی و غیرعملیاتی و پیمانکاران سازمان به‌طور کامل بررسی شده است.
۵-۲- مجوز ورود به فضای بسته برای پرسنل غیرعملیاتی و پیمانکاران
پرسنل غیرعملیاتی و پیمانکاران سازمان ممکن است جهت انجام بازرسی‌ها، تعمیرات و نگهداری، پاک‌سازی، انجام آزمایشات، انجام برخی تنظیمات، ثبت درجات دستگاه‌ها و … به برخی فضاهای بسته وارد شوند بنابراین لازم است سازمان برنامه‌ای مکتوب جهت ورود پرسنل غیرعملیاتی و پیمانکاران به فضاهای بسته تهیه کند و با علائم مناسب و تمهیدات دیگری که لازم می‌داند، فضاهای بسته‌ای را که ورود به آن‌ها نیاز به اخذ مجوز دارد مشخص کند و به اطلاع کارکنان برساند که ورود به آن‌ها بدون کسب مجوز ممنوع است.
همچنین کارفرمایان و ناظران باید توجه کنند که تمام فعالیت‌های ساخت‌وساز باید مورد سنجش قرار گیرد تا تعیین شود آیا فضاهای بسته ممکن است در هر زمان در مراحل مختلف ساخت‌وساز وجود داشته باشد یا ایجاد شود. با توجه به تعریف فضای بسته چنانچه فضای بسته‌ای شناسایی شد میبایست مطابق با الزامات این سند عمل شود.
تبصره: این مقررات صرفاً مربوط به صدور پروانه ورود می‌باشد و برای انجام هرگونه کار در محیط‌های بسته، بنا به ماهیت آن کار، مقررات صدور پروانه کار گرم و سرد ملاک عمل قرار می‌گیرد و بنابراین علاوه بر صدور پروانه ورود بایستی پروانه‌های کاری دیگری در ارتباط با نوع کار صادر شود. هیچ فردی اعم از کارکنان رسمی سازمان و پیمانکار اجازه ورود به داخل محیط‌های بسته (فضاهای محدود) را ندارد مگر اینکه پروانه ورود برای او صادر شده باشد برای کار در داخل محیط‌های بسته باید تدارکات و تسهیلات لازم جهت ورود و خروج اشخاص به داخل آن‌ها فراهم گردد.
۵-۲-۱- مقررات عمومی
۱- تمامی خطرات داخل و مجاور فضای بسته باید پیش‌بینی، شناسایی و ارزیابی شوند و حذف، کنترل و یا کاهش داده شوند.
۲- قبل از انجام هرگونه کار در فضاهاي بسته‌اي که حاوي مواد اشتعال‌پذیر و قابل‌احتراق و یا دیگر مواد خطرناك می‌باشد، فضاي بسته بایستی ایمن گردد.
۳- شخصی که انجام کار را بر عهده دارد میبایست درك کاملی از موارد ذیل داشته باشد:
- مشخصات ماده‌ای که در فضاهاي بسته نگهداري می‌شود و یا قبلاً نگهداري شده است.
- ریسک‌های ایمنی و بهداشتی بالقوه در ارتباط با کار مربوطه.
- روشهای اجرایی براي نگهداري و ایمن‌سازی فضاي بسته پیش از شروع کار.
۴- کار در فضاهاي بسته حاوي مواد خطرناك میبایست فقط توسط کارکنان آموزش‌دیده، کسانی که آشنا به مخاطرات مربوطه و کسانی که به میزان کافی براي انجام ایمن عملیات ضروري آموزش‌دیده و تخصص پیدا کرده‌اند؛ انجام شود.
۵- کار در فضاهاي بسته فقط بعدازاینکه مشخصات مواد خطرناکی که قبلاً در آنجا قرار داشته و همچنین اتمسفر درون مخزن و ظرف مشخص شده باشد، مجاز می‌شوند. خطرات ویژه میبایست مشخص شود و راهکارهای ایمنی مناسب میبایست تدوین گردد.
۶- قبل از شروع کار بایستی تمام مجوزهاي مورد نیاز براي انجام کار توسط حوزه مربوطه گرفته شود.
۷- در صورت بروز هرگونه تغییر در شرایط انجام کار مجوزهای مربوطه باطل می‌باشد و افراد باید فوراً از داخل فضای بسته خارج شوند
۸- تا زمانی که در ارتباط با روش ایمن پاک‌سازی اطلاعاتی موجود نباشد کار بر روي فضاهاي بسته که شامل مایعات بی‌ثبات یا واکنش زا هستند نبایستی شروع گردد.
۹- قبل از باز کردن یا دسترسی به فضاهاي بسته هرگونه فشار داخلی میبایست به فشار جو کاهش یابد. بخارات مخزن یا ظروف میبایست به یک نقطه ایمن تهویه شود.
۱۰- یک فرد صلاحیت‌دار باید الزامات لازم براي حفاظت از پرسنلی که درون یا اطراف فضاهاي بسته کار میکنند و در معرض مواد خطرناک هستند را تعبیه و تأمین نماید.
۱۱- اگر مواد شیمیایی خطرناك براي شستشو یا تمیزکاري فضاهاي بسته استفاده گردد فرد متخصص میبایست تجهیزات حفاظتی که براي محافظت در برابر صدمات احتمالی نیاز است را قید نماید.
۱۲- زمانی که محلول تمیزکاري خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد، از دستورالعمل‌هاي تولیدکننده براي استفاده و حمل ایمن میبایست استفاده شود.
۱۳- هرجایی که پتانسیل احتراق و اشتعال وجود داشته باشد بایستی مجوز کار گرم صادر شود.
۱۴- ناحیه اطراف فضاهای بسته میبایست از همه منابع احتراق ایمن گردد و روشهای کنترلی مورد استفاده بایستی توسط فرد داراي صلاحیت بر اساس پتانسیل احتراق اطراف فضاهاي بسته تعیین شود. همچنین میبایست ازنظر مایعات قابل اشتعال نیز بازرسی صورت پذیرد و براي تعیین وجود بخارات قابل اشتعال آزمایش انجام گردد.
۱۵- موانع و علائم هشدار “سیگار کشیدن ممنوع- قابل اشتعال”میبایست فراهم شده و بر طبق الزامات موجود در محل موردنظر نصب گردد.
۱۶- براي تجهیزاتی که قابلیت ایجاد منبع احتراق را دارند تا زمانی که ناحیه اطراف فضاهاي بسته آزمایش نشده و ایمن بودن آن تشخیص داده نشود، نبایستی اجازه وارد شدن به ناحیه فضاهاي بسته داده شود.
۱۷- قبل از اینکه کارهاي عملیاتی آغاز شود، شخص ذی‌صلاح میبایست راهکارهاي ایمن براي کار کردن روي فضاهاي بسته‌اي که پتانسیل وجود مواد آتش‌زا دارد را تعیین نماید. (بر اساس خطرات کار گرم میبایست تجهیزات نجات تهیه شوند و نفرات انتخاب‌شده جهت استفاده از این تجهیزات باید آموزش‌های لازم را دیده باشند.)
۱۸- براي جلوگیري از ایجاد و تخلیه الکتریسیته ساکن باید اقدامات پیشگیرانه مورد نیاز قبل از انجام فعالیت در نظر گرفته شود.
۱۹- هر وسیله الکتریکی که استفاده می‌شود میبایست مطابق با موارد زیر باشد:
- در مجوز کار مورد استفاده لیست شده باشد.
- توسط فرد متخصص بازرسی شده باشد تا اطمینان حاصل شود که سالم و قابل استفاده می‌باشد
۲۰- افرادی که قرار است در فضای بسته کار کنند بایستی ازلحاظ مشکلات و بیماری‌های قلبی- عروقی و تنفسی طی معاینات پیش از استخدام و دوره‌ای توسط پزشک مورد ارزیابی قرار گرفته و درصورت تأییدیه موجود در پرونده پزشکی مبنی بر عدم وجود بیماری‌های قلبی- عروقی اجازه ورود و کار در فضای بسته را دارند. همچنین این افراد بایستی آموزش‌های لازم در خصوص کار در فضای بسته را فراگرفته باشند.
۲۱- کلیه افراد درگیر اعم از پیمانکار، افراد مراقب و افرادی که در فضای بسته کار میکنند بایستی شماره تلفنهای اضطراری را بدانند.
۲۲- پیمانکاران میبایست کلیه دستورالعملها و مقررات ایمنی سازمان را در اختیار داشته و آن‌ها را مطالعه نموده و نسبت به اجرای آن‌ها متعهد شوند.
۲۳- پیمانکاران اجرائی میبایست جهت مراحل انجام کار برنامه زمانبندی مناسبی تهیه کرده و بدین‌وسیله زمینه را برای اطلاع سرپرستان از پیشرفت کار، تخمین خطرات هر مرحله از کار و نیز در نظر گرفتن جوانب برای صدور پروانه کارهای تکمیلی فراهم نمایند.
۲۴- تحویل نوبتکاری
- تحویل نوبتکاری یکی از زمانهای حساس و بحرانی برای سیستم صدور پروانه کار است. عدم انتقال اطلاعات صحیح در هنگام تعویض نوبتکاری، باعث ایجاد حوادث زیادی شده است. سرپرست اجرای کار بایستی تمهیدات و برنامههایی را ایجاد کند که دو شیفت متوالی، همپوشانی کافی را ایجاد نمایند تا فرصت تبادل اطلاعات و مباحث ضروری بین افراد، بهخصوص در شرایطی که پروانه کار برای کار طولانی مدت صادر شده است را فراهم نمایند.
- برای اطمینان از تبادل اطلاعات بین دو نوبتکاری میبایستی بازرسیهای منظمی توسط سرپرستان اجرای کار انجام گیرد.
- روشهای مکتوب انتقال اطلاعات پروانه کار به یکی از اشکال زیر بین دو نوبتکاری قابل انجام است:
- دفتر ثبت پروانه کار
- پوشه پروانه کار
- برد نمایش پروانه کار
- صفحه‌نمایش کامپیوتر
۵-۲-۲- برنامه‌ریزی جهت کار در فضای بسته
کار در فضاهای بسته نیازمند طی مراحل هشت‌گانه‌ای است که با اجرای دقیق آن‌ها می‌توان اطمینان حاصل نمود که فرد یا افراد به‌طور ایمن وارد فضاهای بسته شده و پس از انجام کار به سلامت از درون فضا خارج شوند.
این مراحل عبارت‌اند از:
- شناسایی فضاهای بسته‌ی که کار در آن‌ها نیازمند اخذ پروانه ورود است.
- شناسایی خطرات موجود در این فضاها
- تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی برای ایمن‌سازی فضایی که افراد به درون آن وارد خواهند شد
- حذف یا کنترل خطرات موجود در فضای بسته
- برقراری و اجرای دستورالعمل دقیق ورود به درون فضای بسته
- آموزش کارکنان در مورد نحوه‌ی ورود ایمن به درون فضای بسته
- حصول اطمینان از آگاهی کارکنان از وظایف و مسئولیت‌های خود
- برنامه‌ریزی برای واکنش در شرایط اضطراری
جهت رعایت بهتر اصول ایمنی گروه‌های هدفی که در معرض مخاطرات فضاهای بسته قرار دارند و کنترل عمليات کار در فضاهای بسته، نياز است که پیمانکاران فهرستی از فرایندهای کاری که نيازمند کار در فضاهای بسته هستند را تهيه و امکان انجام فرایندها و فعاليت‌های مذکور را از خارج فضا برآورد نمایند، چنانکه انجام کار از خارج از فضای بسته مقدور باشد، به‌عنوان گزینه اول انتخاب گردد در غیر این صورت باید مطابق با مراحلی که گفته شد و در این سند شرح داده می‌شود عمل گردد.
۵-۲-۲-۱- انواع و طبقه‌بندی فضاهاي بسته
فضاهاي بسته در محیط‌هاي کاري به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
- فضاهاي بسته‌اي که کار در آن‌ها نیازمند اخذ مجوز کار است
- فضاهاي بسته‌اي که کار در آن‌ها نیازمند اخذ مجوز کار نمی‌باشد.
تانکرها، مخازن، کانتینرهای بزرگ، اتاق‌های کوچک، مجاری فاضلاب، سیلوها، تونل‌ها، کوره‌ها و … ازجمله فضاهای بسته می‌باشند.
دیدگاه خود را ثبت کنید